Ο Ελικώνας είναι ένα από τα πιο ευλογημένα βουνά της Βοιωτίας. Βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της, κατά μήκος του Κορινθιακού κόλπου.

Η έκταση του καλύπτεται από δρυς, έλατα, βελανιδιές και είναι πλούσιο σε αυτόχθονα φυτά και θαυματουργά βότανα. Το όνομα «Ελικών» δόθηκε πιθανότατα από το σχήμα του, το οποίο παραπέμπει στο σχήμα της έλικας.

Υπάρχει, όμως, και ένας αρχαίος μύθος για το όνομα του Ελικώνα: λέγεται πως πήρε το όνομά του από τον περίφημο υφαντουργό Ελικώνα, «υφαντή ποικίλων υφασμάτων». Ο Ελικώνας ήταν αυτός που χάρισε στη θεά Αθηνά το αραχνοΰφαντο πέπλο που θα φορούσε στο γάμο της Αρμονίας και του Κάδμου, βασιλιά της Θήβας. Μετά τον γάμο, η Αθηνά κρέμασε το πέπλο σε «ευθυτενή δρυ», πάνω στο ιερό βουνό που τον ονόμασε Ελικώνα.

Σύμφωνα με την μυθολογία, ο Ελικώνας και ο Κιθαιρώνας ήταν αδέρφια. Ο πρώτος είχε χαρακτήρα πράο και καλό ενώ ο δεύτερος οξύθυμο και κακό. Στην προσπάθεια του Κιθαιρώνα να δολοφονήσει τον αδερφό του γκρεμίζοντάς τον από ένα ψηλό βράχο, τα δυο αδέρφια σκοτώθηκαν μαζί και έτσι οι θεοί τους μετέτρεψαν σε βουνά. Τον άπληστο Κιθαιρώνα τον καταδίκασαν να κατοικείται από τις Ερινύες ενώ στον Ελικώνα του χαρίστηκε να τον κατοικούν οι Μούσες και οι Νύμφες.

Οι Μούσες – γνωστές και ως Ελικωνιάδες – κατοικούσαν στην Ζαγαρά ή Μεγάλη Τσούκα, μία από τις κορυφές του Ελικώνα. Εκεί ακριβώς βρίσκεται και το φημισμένο Άλσος των Μουσών, το ιερό μέρος στο οποίο διέμεναν οι Μούσες με τον Απόλλωνα. Οι γιορτές που διεξάγονταν στο άλσος των Μουσών, τα «Μουσεία», οργανώνονταν από τους Θεσπιείς και ήταν αφιερωμένοι στις περίφημες αυτές Μούσες. Ο χαρακτήρας τους ήταν καλλιτεχνικός: συμμετείχαν αυλητές, αυλωδοί, επικοί ποιητές, οι οποίοι συναγωνίζονταν στην έμπνευση και το ταλέντο.

Οι Μούσες συμβόλιζαν το μεγαλείο της τέχνης• το ωραίο όχι μόνο στη μορφή αλλά και στο περιεχόμενο. Αυτή είναι μια παράδοση που κρατιέται σε αυτό το βουνό από τότε μέχρι σήμερα, αφού συνεχίζει να μας χαρίζει τις καλύτερες και πιο αγνές πρώτες ύλες.